Cân Shane

Hafan » Chwaraeon » Cân Shane

Gêm i fechgyn a merched mawr cryf yw rygbi, medden nhw. Nid felly yng Nghymru, lle mae hanes y gêm yn llawn o chwaraewyr llai eu maint, a’r rheini’n ddawnus, cyfrwys a chwim. Dyma’r arwyr sy’n curo’r gwrthwynebwyr drwy sgiliau disglair a gweledigaeth sydyn yn hytrach na thrwy wthio a hyrddio difeddwl. Un o’r rheini oedd yr asgellwr Shane Williams, a chwaraeodd 87 o weithiau i Gymru rhwng 2000 a 2011, gan sgorio 58 o geisiau, y mwyaf gan Gymro erioed. Yn y detholiad hwn o’i gywydd, mae Myrddin ap Dafydd yn canmol gallu Shane Williams i gyflawni gwyrthiau ar y cae rygbi.

Uchafbwyntiau Shane Williams i Gymru:

Myrddin ap Dafydd

 

661299

 

  • Mae’r Prifardd Myrddin ap Dafydd yn awdur nifer fawr o gyfrolau i blant ac oedolion.
  • Mae’n dod yn wreiddiol o Lanrwst, ond yn byw bellach ger Pwllheli yng Ngwynedd.
  • Enillodd y Gadair yn Eisteddfodau Cenedlaethol 1990 a 2002.
  • Mae’n rhedeg cwmni cyhoeddi a sefydlwyd ganddo yn 1980, sef Gwasg Carreg Gwalch.
  • Myrddin ap Dafydd oedd Bardd Plant cyntaf Cymru yn y flwyddyn 2000.
  • Yn 2018 cafodd ei ethol yn Archdderwydd nesaf Cymru a bydd yn y swydd honno rhwng 2019 a 2022.

 

Gweithgaredd 1

Er bod y gerdd yn llawn disgrifiadau dychmygus o Shane Williams, dim ond un gyffelybiaeth/gymhariaeth sydd ynddi. Pa un o’r llinellau sy’n cynnwys cyffelybiaeth/cymhariaeth?

Gweithgaredd 2

Mae’r gerdd yn llawn trosiadau sy’n pwysleisio gallu anhygoel Shane Williams, e.e. ym mhennill 2, mae’r bardd yn ei alw’n ‘enfys’ yn y cwpled ‘enfys bert yr ystlys bell / yn llawn pelydrau’r llinell’.

Uwcholeuwch y trosiadau eraill sy’n disgrifio Shane.

Gweithgaredd 3

Cywydd yw’r enw ar y ffurf hon o gerdd.

 

Mae’n odli fesul cwpled, gyda diwedd un llinell yn acennog a diwedd y llall yn ddiacen:

e.e. edrychwch ar y cwpled canlynol:

                                 'Ond rhowch hawl i’r diawl bach da

                                 am ennyd – a ’dio’m yna’

 Mae ‘da’ yn air acennog ac ‘yna’ yn air diacen.

 

Mae'r rhestr ganlynol o eiriau o'r gerdd yn cynnwys geiriau acennog a diacen:

 

teg - lle - pell - rhedeg - cyfle - gwŷr - llinell - taclwyr - acer - gêr - o - dwylo - tri - ogiogi - bychan - man

 

Rhannwch y geiriau yn ddwy restr - acennog a diacen - a dewch o hyd i'r geiriau diacen yn y croesair.

Gweithgaredd 4

Anagramau o ba eiriau yn y gerdd yw’r canlynol?

TASG 1

 

Mewn parau, rhestrwch yr ymadroddion a’r geiriau yn y gerdd sy’n ymwneud â maint, boed hynny’n faint corfforol neu’n faint gofod a lleoliad, e.e. ‘caeau y wlad sy’n culhau’.

 

TASG 2

 

Lluniwch frasluniau neu gartŵnau i gyfleu’r trosiadau o Shane Williams yn y gerdd.

 

TASG 3

 

a) Chwiliwch ar y we am glip o Shane Williams yn sgorio cais.

 

b) Paratowch bwt o sylwebaeth i ddisgrifio’r cais hwnnw.

 

TASG 4

 

Dewiswch un arall o sêr y campau ac ysgrifennwch bortread creadigol ohono neu ohoni (300 o eiriau).

 

Canolbwyntiwch ar ddisgrifio ei symudiadau ac osgo wrth iddo/iddi berfformio ei gamp/champ, yn hytrach nag ar ffeithiau moel.

 

Ceisiwch fod yn ddychmygus iawn, gan gynnwys cymaint o gyffelybiaethau/gymhariaethau a throsiadau ag sy’n bosib.

 

Tafle holl dasgau Cân Shane:

Cân Shane - Myrddin ap Dafydd

Caeau y wlad sy’n culhaumynd yn fwy cul –

lle main sydd rhwng llumanaubaneri bach ;

mor benstiffpenstiff = ystyfnig pob amddiffyn

â lein y dacl yno’n dynn,

ond rhowch hawl i’r diawldiafol bach da

am ennydysbaid o amser – a ’dio’m ynanid yw o (ef) yna .

 

Mor esmwyth â’r tylwyth teg

drwy rwyd y daw ar redeg

a hanner llamnaid , chwarter lle

yn gyflym droith(a) droith = (a) fydd yn troi yn gyfle;

enfys bert yr ystlysymyl y cae bell

yn llawn pelydrau’r llinell.

 

Hwn diclith(a) diclith = (a) fydd yn ticlo ffordd drwy daclwyr;

y gwalchaderyn ysglyfaethus; bachgen drygionus sydd o gyrraedd gwŷrdynion :

naid neu gic, newid un gêr

a dacw faes dwy acererw

a lein wen – mae’i elyn o

yn dal ei ben mewn dwylo...

 

Sgwarnogysgyfarnog  yr Ogi-Ogi,

cawr y trics sy’n curo tri

a’n baich sy’n her i’r bychan–

nid mawr yw’r mawr ymhob man;

dewin lled ewin o dir... –

'monddim ond  olion mynd a welir.

 

(allan o Bore Newydd, Myrddin ap Dafydd, Gwasg Carreg Gwalch, 2008)

Gêm i fechgyn a merched mawr cryf yw rygbi, medden nhw. Nid felly yng Nghymru, lle mae hanes y gêm yn llawn o chwaraewyr llai eu maint, a’r rheini’n ddawnus, cyfrwys a chwim. Dyma’r arwyr sy’n curo’r gwrthwynebwyr drwy sgiliau disglair a gweledigaeth sydyn yn hytrach na thrwy wthio a hyrddio difeddwl. Un o’r rheini oedd yr asgellwr Shane Williams, a chwaraeodd 87 o weithiau i Gymru rhwng 2000 a 2011, gan sgorio 58 o geisiau, y mwyaf gan Gymro erioed. Yn y detholiad hwn o’i gywydd, mae Myrddin ap Dafydd yn canmol gallu Shane Williams i gyflawni gwyrthiau ar y cae rygbi.

Uchafbwyntiau Shane Williams i Gymru:

Myrddin ap Dafydd

 

661299

 

  • Mae’r Prifardd Myrddin ap Dafydd yn awdur nifer fawr o gyfrolau i blant ac oedolion.
  • Mae’n dod yn wreiddiol o Lanrwst, ond yn byw bellach ger Pwllheli yng Ngwynedd.
  • Enillodd y Gadair yn Eisteddfodau Cenedlaethol 1990 a 2002.
  • Mae’n rhedeg cwmni cyhoeddi a sefydlwyd ganddo yn 1980, sef Gwasg Carreg Gwalch.
  • Myrddin ap Dafydd oedd Bardd Plant cyntaf Cymru yn y flwyddyn 2000.
  • Yn 2018 cafodd ei ethol yn Archdderwydd nesaf Cymru a bydd yn y swydd honno rhwng 2019 a 2022.

 

Gweithgaredd 1

Er bod y gerdd yn llawn disgrifiadau dychmygus o Shane Williams, dim ond un gyffelybiaeth/gymhariaeth sydd ynddi. Pa un o’r llinellau sy’n cynnwys cyffelybiaeth/cymhariaeth?

Gweithgaredd 2

Mae’r gerdd yn llawn trosiadau sy’n pwysleisio gallu anhygoel Shane Williams, e.e. ym mhennill 2, mae’r bardd yn ei alw’n ‘enfys’ yn y cwpled ‘enfys bert yr ystlys bell / yn llawn pelydrau’r llinell’.

Uwcholeuwch y trosiadau eraill sy’n disgrifio Shane.

Gweithgaredd 3

Cywydd yw’r enw ar y ffurf hon o gerdd.

 

Mae’n odli fesul cwpled, gyda diwedd un llinell yn acennog a diwedd y llall yn ddiacen:

e.e. edrychwch ar y cwpled canlynol:

                                 'Ond rhowch hawl i’r diawl bach da

                                 am ennyd – a ’dio’m yna’

 Mae ‘da’ yn air acennog ac ‘yna’ yn air diacen.

 

Mae'r rhestr ganlynol o eiriau o'r gerdd yn cynnwys geiriau acennog a diacen:

 

teg - lle - pell - rhedeg - cyfle - gwŷr - llinell - taclwyr - acer - gêr - o - dwylo - tri - ogiogi - bychan - man

 

Rhannwch y geiriau yn ddwy restr - acennog a diacen - a dewch o hyd i'r geiriau diacen yn y croesair.

Gweithgaredd 4

Anagramau o ba eiriau yn y gerdd yw’r canlynol?

TASG 1

 

Mewn parau, rhestrwch yr ymadroddion a’r geiriau yn y gerdd sy’n ymwneud â maint, boed hynny’n faint corfforol neu’n faint gofod a lleoliad, e.e. ‘caeau y wlad sy’n culhau’.

 

TASG 2

 

Lluniwch frasluniau neu gartŵnau i gyfleu’r trosiadau o Shane Williams yn y gerdd.

 

TASG 3

 

a) Chwiliwch ar y we am glip o Shane Williams yn sgorio cais.

 

b) Paratowch bwt o sylwebaeth i ddisgrifio’r cais hwnnw.

 

TASG 4

 

Dewiswch un arall o sêr y campau ac ysgrifennwch bortread creadigol ohono neu ohoni (300 o eiriau).

 

Canolbwyntiwch ar ddisgrifio ei symudiadau ac osgo wrth iddo/iddi berfformio ei gamp/champ, yn hytrach nag ar ffeithiau moel.

 

Ceisiwch fod yn ddychmygus iawn, gan gynnwys cymaint o gyffelybiaethau/gymhariaethau a throsiadau ag sy’n bosib.

 

Tafle holl dasgau Cân Shane: