Nyth

Hafan » Perthyn » Nyth

Er mwyn adeiladu tŷ yn y wlad hon, mae’n rhaid cael caniatâd cynllunio gan Lywodraeth Cymru. Mae angen adeiladwyr a chrefftwyr at y gwaith hefyd, yn arbennig felly, saer. Ond, os sylwch chi’n agos ar lwyni a choed; os craffwch chi o dan y bondo ac mewn pob math o gorneli tywyll eraill o gwmpas y lle, fe welwch gartrefi o fath gwahanol iawn. Yn ôl yr englyn hwn, yr un teimlad greddfol sy’n ysbrydoli creu’r cartrefi hynny ag sy’n ysbrydoli creu ein cartrefi ni.

Roger Jones (1903 - 1982)

 

  • Bardd a Gweinidog o Roshirwaun, Llŷn.
  • Roedd yn hoff iawn o fesur y cywydd a’r englyn.

 

Edrychwch ar y fideo sydyn yma sy'n dangos pâr o wenoliaid yn adeiladu nyth dros gyfnod o wythnos:

Gweithgaredd 1

Atebwch y cwestiynau canlynol.

Gweithagredd 2

Anagramau o ba eiriau yn yr englyn yw’r canlynol?

Gweithgaredd 3

Rhowch frawddegau'r englyn yn eu trefn cywir.

TASG 1

 

Mae’r englyn yn sôn yn llythrennol am adar yn adeiladu nyth – pâr o gariadon yn penderfynu byw gyda’i gilydd a dechrau teulu.

Ond mae trosiad yma hefyd.

Trafodwch, felly, i ba raddau y gallai’r englyn ‘Y Nyth’ hefyd fod yn englyn am bobl, nid dim ond yn englyn am adar?

 

TASG 2

 

Dysgwch yr englyn ar eich cof. Gwnewch hyn gyda phartner.

 

  • Dechreuwch drwy ei gyd-lefaru gyda chopi o’ch blaen.
  • Yna cydlefarwch yr englyn gyda un o’r ddau ohonoch yn edrych ar y copi a’r llall yn edrych i ffwrdd.
  • Yna cydlefarwch gan newid pwy sy’n edrych ar y copi a phwy sy’n edrych i ffwrdd.
  • Yna cydlefarwch gyda’r ddau ohonoch yn edrych ar y copi unwaith eto.
  • Yna cydlefarwch gyda’r ddau ohonoch yn edrych i ffwrdd o’r copi.
  • Yna llefarwch yr englyn yn unigol, un ar ôl y llall!

 

Os yw hyn yn ormod i chi, dechreuwch gyda’r ddwy linell gyntaf i gychwyn, gan ddilyn yr un drefn ag uchod. Wedyn gwnewch yr un peth gyda’r ddwy linell olaf. Wedyn rhowch nhw at ei gilydd.

 

TASG 3

 

Petasech chi’n cael cyfle i enwi neu ailenwi’r tŷ/tai rydych yn byw ynddo/ynddyn nhw nawr, beth ddewisech chi?

Gwnewch restr fer o bosibiliadau. Meddyliwch am enwau doniol posib, yn ogystal ag am rai a fyddai’n gweddu i’r dim.

 

Ac wedi gwneud hynny, meddyliwch am enwau newydd posib i’ch ysgol ...

 

TASG 4

 

Lluniwch bennill addas i’r roi mewn cerdyn cyfarch i rywun sy’n symud i dŷ newydd. Gorau oll os yw’n bennill pedair llinell.

 

Taflen holl dasgau Nyth:

Nyth - Roger Jones

Ni fu saercrefftwr neu grefftwraig sy’n trin pren na’i fesuriadmesuriad = hyd, lled neu uchder yn rhoi graenôl gallu, sglein

          Ar ei grefftcrefft = gwaith llaw arbenigol a’i drwsiadtrwsiad = gwaith trwsio ;

    Dim ond adar mewn cariad

    Yn gwneud tŷ heb ganiatâdcaniatâd = rhoi hawl .

 

(Allan o Y Flodeugerdd Englynion Newydd, Cyhoeddiadau Barddas, 2009)

Er mwyn adeiladu tŷ yn y wlad hon, mae’n rhaid cael caniatâd cynllunio gan Lywodraeth Cymru. Mae angen adeiladwyr a chrefftwyr at y gwaith hefyd, yn arbennig felly, saer. Ond, os sylwch chi’n agos ar lwyni a choed; os craffwch chi o dan y bondo ac mewn pob math o gorneli tywyll eraill o gwmpas y lle, fe welwch gartrefi o fath gwahanol iawn. Yn ôl yr englyn hwn, yr un teimlad greddfol sy’n ysbrydoli creu’r cartrefi hynny ag sy’n ysbrydoli creu ein cartrefi ni.

Roger Jones (1903 - 1982)

 

  • Bardd a Gweinidog o Roshirwaun, Llŷn.
  • Roedd yn hoff iawn o fesur y cywydd a’r englyn.

 

Edrychwch ar y fideo sydyn yma sy'n dangos pâr o wenoliaid yn adeiladu nyth dros gyfnod o wythnos:

Gweithgaredd 1

Atebwch y cwestiynau canlynol.

Gweithagredd 2

Anagramau o ba eiriau yn yr englyn yw’r canlynol?

Gweithgaredd 3

Rhowch frawddegau'r englyn yn eu trefn cywir.

TASG 1

 

Mae’r englyn yn sôn yn llythrennol am adar yn adeiladu nyth – pâr o gariadon yn penderfynu byw gyda’i gilydd a dechrau teulu.

Ond mae trosiad yma hefyd.

Trafodwch, felly, i ba raddau y gallai’r englyn ‘Y Nyth’ hefyd fod yn englyn am bobl, nid dim ond yn englyn am adar?

 

TASG 2

 

Dysgwch yr englyn ar eich cof. Gwnewch hyn gyda phartner.

 

  • Dechreuwch drwy ei gyd-lefaru gyda chopi o’ch blaen.
  • Yna cydlefarwch yr englyn gyda un o’r ddau ohonoch yn edrych ar y copi a’r llall yn edrych i ffwrdd.
  • Yna cydlefarwch gan newid pwy sy’n edrych ar y copi a phwy sy’n edrych i ffwrdd.
  • Yna cydlefarwch gyda’r ddau ohonoch yn edrych ar y copi unwaith eto.
  • Yna cydlefarwch gyda’r ddau ohonoch yn edrych i ffwrdd o’r copi.
  • Yna llefarwch yr englyn yn unigol, un ar ôl y llall!

 

Os yw hyn yn ormod i chi, dechreuwch gyda’r ddwy linell gyntaf i gychwyn, gan ddilyn yr un drefn ag uchod. Wedyn gwnewch yr un peth gyda’r ddwy linell olaf. Wedyn rhowch nhw at ei gilydd.

 

TASG 3

 

Petasech chi’n cael cyfle i enwi neu ailenwi’r tŷ/tai rydych yn byw ynddo/ynddyn nhw nawr, beth ddewisech chi?

Gwnewch restr fer o bosibiliadau. Meddyliwch am enwau doniol posib, yn ogystal ag am rai a fyddai’n gweddu i’r dim.

 

Ac wedi gwneud hynny, meddyliwch am enwau newydd posib i’ch ysgol ...

 

TASG 4

 

Lluniwch bennill addas i’r roi mewn cerdyn cyfarch i rywun sy’n symud i dŷ newydd. Gorau oll os yw’n bennill pedair llinell.

 

Taflen holl dasgau Nyth: